Nog niet alle stemmen zijn geteld, maar de Democraten gaan een meerderheid van zetels halen in het huis van afgevaardigden (het Huis), de Amerikaanse Tweede Kamer. Van de 435 zetels lijken de Democraten er 229 te gaan halen. Hun winst lijkt niet meer dan logisch: President Trump is impopulair, zijn “approval rating” is 42% en zijn “dissaproval rating” is 53%, netto -11% dus. Toch zullen de Democraten waarschijnlijk teleurgesteld zijn over de uitslag.
Waarom?
De partij van een zittende president verliest – sinds 1862 verloor de partij van de president 35 van de 39 zetels in het Huis tijd – vrijwel altijd de zogeheten “midterms” die twee jaar na zijn verkiezing vallen. Onder Bill Clinton gingen de Democraten in 1994 van 258 zetels naar 204. De Republikeinen gingen onder George W. Bush bij de midterms van 2004 van 232 naar 202 zetels. En bij Obama, viel het zetelaandeel van de Democraten van 256 naar 193.
Nu lijken de Republikeinen onder Trump van 240 naar 206 te gaan. Niet fantastisch, maar zeker niet zo dramatisch als de Democratische verliezen onder Clinton en Obama en ongeveer gelijk aan het verlies voor de Republikeinen onder Bush. Van een “blauwe tsunami” is dan ook beslist geen sprake.
Trump wint waar het telt
Behalve voor het Huis waren er natuurlijk meer verkiezingen op 6 november. Belangrijke swing states – staten waar de beide partijen tijdens presidentsverkiezingen evenveel kans maken – als Florida, Ohio en Wisconsin kozen een nieuwe gouverneur, eigenlijk een president maar dan van de specifieke staat. Daarnaast stonden ook 35 senatoren op het verkiezingsbiljet in 32 staten. De senaat is vergelijkbaar met onze Eerste Kamer maar in Amerika heeft die kamer veel meer macht, ze benoemen kabinetsleden en rechters en mogen ook wetten initiëren en amenderen. Elke staat levert 2 senatoren, 100 in totaal dus. De termijn voor de senaat is 6 jaar, elke 2 jaar is 1/3 van de zetels verkiesbaar.
Bij die verkiezingen deden de Republikeinen het stukken beter. Zo koos Florida voor een ultra fanatieke Trump supporter als gouverneur in Ron DeSantis en won in dezelfde staat ook Republikein Rick Scott het van zittend Democratisch Senator Bill Nelson. Misschien wel de belangrijkste swing state bij de presidentsverkiezingen heeft nu dus 2 Republikeinse senatoren en een Republikeinse gouverneur. Een andere belangrijke swing state, Ohio, krijgt ook een Republikeinse gouverneur. De Democraten hadden ook een moeilijke kaart, veel van de Republikeinse senatoren waren niet verkiesbaar en er waren 10 Democratische senatoren verkiesbaar in staten die in 2016 gewonnen werden door Trump.
Veel mensen hoopten dat de antipathie tegen Trump toch zou leiden tot de winst van
Democratische senatoren in die traditioneel Republikeinse staten. Niets bleek minder waar. In Indiana, North-Dakota en Missouri verloren de zittende Democratische senatoren met behoorlijke marges. In Montana is het nog steeds heel spannend, daar staat de Republikeinse kandidaat minder dan 1% voor op de zittende Democratische senator. Door deze overwinningen gaan de Republikeinen hun meerderheid in de senaat vergroten. De populaire Democratische senator Joe Manchin uit het diep donkerrode West-Virginia, lijkt zijn zetel wel te behouden, maar met fors minder stemmen dan uit peilingen bleek.
De Democraten wisten verder stand te houden in Ohio, Pennsylvania en Wisconsin, ook staten die in 2016 gewonnen werden door Trump, en een zetel te winnen in Nevada. In Arizona, een staat die door Hillary Clinton werd gewonnen in 2016 is het nog altijd spannend, maar de Republikeinse kandidaat lijkt te gaan winnen.
Lichtpuntjes
Toch zijn er ook belangrijke positieve uitslagen voor de Democraten. In Florida was gelijktijdig met de verkiezingen een referendum over een wet die het mogelijk maakt om ex-gevangenen weer stemrecht te geven, nu hebben ze dat niet. Dat voorstel heeft het met een grote meerderheid gehaald. In swing states als Nevada en Wisconsin komt een Democratische gouverneur, in Colorado zelfs de eerste openlijk homoseksuele gouverneur van de VS. In Texas, waar de Republikeinse senator Ted Cruz zijn vorige verkiezing nog met 16% verschil won was het nu veel spannender. Democraat Beto O’Rourke reise heel Texas af en spendeerde tientallen miljoenen aan zijn campagne, het trok hem niet over de streep maar hij kwam wel dichtbij. Cruz won met maar 3% verschil.
Impact op de komende 2 jaar
Er kan natuurlijk nog veel gebeuren in 2 jaar, voor de presidentsverkiezingen weer om de hoek komen kijken in 2020. Maar voor iedereen die hoopt dat Trump dan verliest is dit geen hoopgevende avond. De verliezen van de Republikeinen vallen binnen de perken en veel belangrijke races werden door hen gewonnen. Obama en Clinton wonnen een tweede termijn na veel dramatischere midterms. De kansen van Donald Trump voor een tweede termijn als president zijn na deze verkiezingen in ieder geval niet geslonken.
De Democraten zullen hun meerderheid in het Huis waarschijnlijk proberen te gebruiken om Trump zoveel mogelijk dwars te zitten en zijn beleid op het gebied van immigratie en zorg naar links te trekken. Of dat gaat lukken is natuurlijk nog maar de vraag. Trump heeft nog steeds vrij spel op buitenlands beleid en de Republikeinse meerderheid in de senaat is verder gegroeid zodat het makkelijker is geworden om extreem conservatieve rechters te benoemen zoals Brett Kavanaugh en Neil Gorsuch. Gewapend met die kennis en een dikke vinger om mee naar de Democraten te wijzen als zijn beleid niet wordt uitgevoerd, worden het waarschijnlijk zeer spannende verkiezingen in 2020.