Op 20 november wordt besloten of de burger meer inspraak krijgt in de politiek. De Tweede Kamer stemt dan over het uit de grondwet halen van de benoeming van burgemeesters. Deze benoeming kan dan voortaan door middel van een gewone wet geregeld worden. Dit maakt de processen transparanter, democratischer en opener. Het is een grote kans om het bestel aan te passen aan de moderne tijd, wat hard nodig. De positie van ongekozen bestuurders staat terecht onder druk.
Zowel burgemeesters als gemeenten hebben afgelopen jaren steeds meer bevoegdheden op hun bord gekregen. Dit rechtvaardigt het om de deur open te zetten naar een meer flexibele wettelijke houding naar de wijze waarop een burgemeester zijn baan krijgt. Juist nu gemeenten groter worden en burgemeesters steeds meer bevoegdheden en verantwoordelijkheden krijgen op het gebied van openbare orde en veiligheid is het tijd voor verandering. De taakstelling van gemeenten is dusdanig veranderd dat deze uit de democratische pas loopt met de wijze waarop bestuurders benoemd worden.
Ook als er geen directe verkiezingen komen kan meer flexibiliteit ertoe leiden dat de benoeming minder een speelbal wordt van de grotere politieke partijen en dat mogelijk zelfs niet-partijleden een kans maken op het ambt. Minder dan twee procent van de Nederlandse bevolking is lid van een politieke partij. Er is geen rechtvaardiging te bedenken waarom bijna alle burgemeesters uit deze poel moeten komen. Natuurlijk is het burgemeesterschap een politiek ambt, maar dat maakt niet dat partijlidmaatschap een redelijke voorwaarde is om een goede burgemeester te zijn.
Let wel, dit is geen pleidooi voor de gekozen burgemeester, alhoewel wij daar zonder meer voorstander van zijn. Ook aanhangers van een burgemeester die niet gekozen is zouden voor dit voorstel moeten zijn. De huidige procedure is regentesk en verbiedt het aan burgers bekend te maken wie hun burgemeesterskandidaten zijn. Burgers hebben het recht om te weten wie kans maken hun gemeente te leiden en hier hun mening over te uiten. De huidige procedure is uit de tijd en een schoffering van de democratie. Het enige wat over burgemeesters in de grondwet vastgelegd moet worden is simpelweg dat ze bestaan.
Het is daarom te hopen dat de partijen kritisch kijken naar de huidige procedure. Er zijn tal van mogelijkheden over hoe een procedure beter vormgegeven kan worden. Dat hoeft niet direct vast te staan, evenals hoe de rol van een burgemeester eventueel zou veranderen bij een andere procedure. Ook hierover zal in het parlement ongetwijfeld een interessante discussie ontstaan.
Kortom, maak een einde aan de huidige benoemingsprocedures en zet de deur open naar een meer transparante, democratische en moderne wijze om de burgervader te selecteren.